Topniejący lód arktyczny może zmienić międzynarodowe trasy żeglugowe

Badanie wykazało, że topniejący lód arktyczny może przyczynić się do powstania nowych szlaków handlowych na wodach międzynarodowych, zmniejszając emisję dwutlenku węgla w przemyśle żeglugowym i osłabiając kontrolę Rosji nad szlakami handlowymi prowadzącymi przez Arktykę.

Topniejący lód arktyczny może zmienić trasy żeglugi międzynarodowej

W związku z szybkim ocieplaniem się światowych oceanów, na skutek zmian klimatu, przyszłość Oceanu Arktycznego rysuje się w ponurych barwach. Modele klimatyczne pokazują, że części Arktyki, które kiedyś były pokryte lodem przez cały rok, ocieplają się tak szybko, że już za dwie dekady będą wolne od lodu przez całe miesiące. Naukowcy twierdzą, że zmieniający się klimat Arktyki zagrozi niezliczonym gatunkom, które rozwijają się w temperaturach poniżej zera. Okazuje się jednak, że topniejący lód arktyczny będzie miał skutek również dla żeglugi.

Para klimatologów z Uniwersytetu Browna współpracowała z prawnikiem z University of Maine School of Law, aby przewidzieć, jak topnienie lodu na Oceanie Arktycznym może wpłynąć na regulację szlaków żeglugowych w ciągu najbliższych kilku dekad. Przewidywali oni, że do 2065 roku żeglowność Arktyki wzrośnie tak bardzo, że może to doprowadzić do powstania nowych szlaków handlowych na wodach międzynarodowych – nie tylko zmniejszając emisję dwutlenku węgla przez przemysł żeglugowy, ale także osłabiając kontrolę Rosji nad handlem w Arktyce. Badanie zostało opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences.

Nie ma scenariusza, w którym topnienie lodu w Arktyce byłoby dobrą wiadomością. Jednak niestety rzeczywistość jest taka, że lód już się cofa, te szlaki się otwierają i musimy zacząć krytycznie myśleć o prawnych, środowiskowych i geopolitycznych implikacjach – powiedziała Amanda Lynch, główna autorka badania i profesor nauk o Ziemi, środowisku i planetarnych na Uniwersytecie Browna.

Lynch, która od prawie 30 lat bada zmiany klimatyczne w Arktyce, powiedziała, że pierwszym krokiem była współpraca z Xueke Li, badaczem podoktorskim w Institute at Brown for Environment and Society, w celu stworzenia modelu czterech scenariuszy nawigacyjnych opartych na czterech prawdopodobnych rezultatach globalnych działań mających na celu powstrzymanie zmian klimatycznych w nadchodzących latach. Ich prognozy wykazały, że jeśli światowym przywódcom nie uda się ograniczyć ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza w ciągu najbliższych 43 lat, do połowy tego stulecia zmiany klimatyczne prawdopodobnie otworzą kilka nowych szlaków przez wody międzynarodowe.

Czytaj też: Czy Północna Droga Morska stanie się konkurencją dla Kanału Sueskiego?

Topniejący lód arktyczny ograniczy znaczenie Rosji w Arktyce

Zdaniem Charlesa Norchiego – dyrektora Centrum Oceanów i Prawa Przybrzeżnego w Maine Law, wizytującego naukowca w Brown’s Watson Institute for International and Public Affairs i jednego ze współautorów badania – zmiany te mogą mieć poważne konsekwencje dla światowego handlu i polityki globalnej. Norchi wyjaśnił, że od 1982 roku Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza daje państwom nadbrzeżnym Arktyki zwiększoną władzę nad głównymi szlakami żeglugowymi. Artykuł 234 konwencji stanowi, że w imię „zapobiegania, ograniczania i kontroli zanieczyszczenia mórz przez statki” państwa, których wybrzeża leżą w pobliżu arktycznych szlaków żeglugowych, mają możliwość regulowania ruchu morskiego na tych szlakach, o ile obszar ten pozostaje pokryty lodem przez większą część roku.

Norchi stwierdził, że przez dziesięciolecia Rosja wykorzystywała artykuł 234 do własnych interesów gospodarczych i geopolitycznych. Zgodnie z jednym z rosyjskich przepisów wszystkie statki przepływające przez Północną Drogę Morską muszą być pilotowane przez Rosjan. Kraj ten wymaga również, aby przepływające statki uiszczały opłaty i informowały z wyprzedzeniem o swoich planach korzystania z trasy. Rygorystyczne przepisy to jeden z wielu powodów, dla których duże firmy żeglugowe często omijają ten szlak, co wiąże się z wysokimi kosztami, i zamiast tego korzystają z Kanałów Sueskiego i Panamskiego – dłuższych, ale tańszych i łatwiejszych szlaków handlowych. Zdaniem eksperta topniejący lód arktyczny będzie osłabiał znaczenie Rosji w tym regionie.

Jestem pewien, że Rosjanie będą nadal powoływać się na artykuł 234, ale zostanie to zakwestionowane przez społeczność międzynarodową, ponieważ artykuł 234 przestanie mieć zastosowanie, jeśli przez większą część roku nie będzie tam lodu. Co więcej, wraz z topnieniem lodu statki będą się przemieszczać poza rosyjskie wody terytorialne na wody międzynarodowe. Jeśli tak się stanie, Rosja nie będzie mogła wiele zrobić, ponieważ wynik zależy od zmian klimatycznych i ekonomiki żeglugi – stwierdził Norchi.

Według Lynch, wcześniejsze badania wykazały, że trasy arktyczne są o 30% do 50% krótsze niż trasy przez Kanał Sueski i Kanał Panamski, a czas tranzytu skraca się szacunkowo o 14 do 20 dni. Oznacza to, że jeśli międzynarodowe wody Arktyki ogrzeją się na tyle, by otworzyć nowe szlaki, firmy żeglugowe mogłyby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o około 24%, oszczędzając przy tym pieniądze i czas.

Czytaj też: Rosyjski sektor kolejowy stoi w obliczu poważnego kryzysu

Rosja wyśle kontenerowiec o napędzie atomowym w podróż przez Arktykę