Wypadki drogowe pozostają jednym z największych wyzwań współczesnej Europy, mimo stałych działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Liczba ofiar śmiertelnych na drogach pozostaje poważnym problemem w Europie, w tym w Polsce, choć obserwuje się znaczące postępy w ograniczaniu zgonów. Najnowsze dane za 2023 rok ukazują zarówno sukcesy, jak i obszary wymagające dalszych działań.
Liczba ofiar śmiertelnych na drogach spada
Jak wynika z raportu Komisji Europejskiej, w ubiegłym roku na drogach Unii Europejskiej zginęło około 20 400 osób, co oznacza spadek o 1% w porównaniu do 2022 roku. Porównując te dane z rokiem bazowym 2019, liczba ofiar zmniejszyła się o 10% – to około 2360 mniej śmiertelnych wypadków. Choć liczba ofiar śmiertelnych na drogach wyraźnie spada, realizacja założonego celu redukcji zgonów o połowę do 2030 roku wciąż wymaga wzmożonych działań. Niektóre kraje, takie jak Belgia, Czechy, Dania, Węgry i Polska, są na dobrej drodze, ale w państwach takich jak Irlandia, Łotwa, Holandia czy Szwecja odnotowano wzrost liczby śmiertelnych wypadków w porównaniu do 2019 roku.
Czytaj też: Wiemy ile osób zginęło na europejskich drogach! Dane są zatrważające!
Najbezpieczniejszymi krajami pozostają Szwecja, z zaledwie 22 ofiarami śmiertelnymi na milion mieszkańców, oraz Dania (27/mln). Na drugim biegunie znajdują się Bułgaria i Rumunia z odpowiednio 82 i 81 ofiarami na milion mieszkańców – są to wartości niemal dwukrotnie wyższe od średniej UE wynoszącej 46 ofiar na milion mieszkańców.
| Liczba na milion mieszkańców | Zmiana procentowa 2023 w stosunku do | ||||
| 2022 | 2023 | 2022 | 2019 | 2017-19 | |
| EU | 46 | 46 | -1% | -10% | -12% |
| Belgia | 46 | 43 | -6% | -22% | -19% |
| Bułgaria | 78 | 82 | -1% | -16% | -18% |
| Czechy | 50 | 46 | -5% | -19% | -18% |
| Dania | 26 | 27 | 4% | -20% | -12% |
| Niemcy | 33 | 34 | 2% | -7% | -11% |
| Estonia | 37 | 43 | 20% | 13% | 6% |
| Irlandia | 31 | 35 | 19% | 31% | 29% |
| Grecja | 63 | 60 | -5% | -10% | -12% |
| Hiszpania* | 37 | 36 | 0% | -1% | -3% |
| Francja | 50 | 48 | -3% | -2% | -4% |
| Chorwacja | 71 | 71 | 0% | -8% | -13% |
| Włochy | 54 | 52 | -2% | -2% | -6% |
| Cypr | 41 | 37 | -8% | -35% | -34% |
| Łotwa | 60 | 76 | 27% | 9% | 4% |
| Litwa | 43 | 56 | 33% | -14% | -13% |
| Luksemburg | 56 | 39 | -28% | 18% | -6% |
| Węgry | 55 | 49 | -12% | -22% | -24% |
| Malta | 50 | 26 | -46% | -13% | -21% |
| Holandia* | 37 | 35 | -6% | 5% | 8% |
| Austria | 41 | 43 | 7% | -5% | -4% |
| Polska | 50 | 52 | 0% | -35% | -34% |
| Portugalia* | 60 | 61 | 3% | -8% | -4% |
| Rumunia | 86 | 81 | -5% | -17% | -18% |
| Słowenia | 40 | 39 | -4% | -20% | -17% |
| Słowacja | 49 | 52 | 5% | 4% | 4% |
| Finlandia | 35 | 32 | -10% | -17% | -23% |
| Szwecja | 22 | 22 | 2% | 5% | -13% |
| Szwajcaria* | 28 | 22 | -20% | 3% | -11% |
| Norwegia | 21 | 22 | 5% | 13% | 14% |
| Islandia | 24 | 21 | -11% | 33% | -40% |
Źródło: CARE, Eurostat
*Dane za 2023 rok są wstępne i podlegają zmianom, ponieważ ostateczne raporty zostaną opublikowane dopiero jesienią 2024 roku. Warto też zwrócić uwagę na pewne ograniczenia w zgłaszanych wynikach: Hiszpania (https://obserwatorlogistyczny.pl/tag/Hiszpania)- pod uwagę wzięto tylko wypadki na drogach wiejskich; Holandia – częściowe dane; około 10-15% ofiar śmiertelnych mogło nie zostać zarejestrowanych przez policję; Portugalia – uwzględniono zgony w ciągu 24 godzin od wypadku, a nie standardowe 30 dni; Szwajcaria – dane obejmują jedynie pierwsze 6 miesięcy roku; Liechtenstein – w tym kraju nie odnotowano żadnych ofiar śmiertelnych w 2023 roku, co czyni go jedynym państwem europejskim z takim wynikiem.
Polska z wynikiem 50 ofiar śmiertelnych na milion mieszkańców zbliżyła się do średniej unijnej, co jest dużym postępem w porównaniu z latami wcześniejszymi. W latach 2010–2023 udało się zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych aż o 35%. To plasuje Polskę w gronie krajów, które skutecznie realizują unijny cel zmniejszenia liczby ofiar o połowę.
Szczególnie pozytywne zmiany widoczne są w regionach takich jak Małopolska, gdzie w ciągu ostatniej dekady liczba ofiar spadła o ponad 60%. To efekt inwestycji w infrastrukturę drogową, m.in. budowę obwodnic i poprawę oznakowania, oraz działań edukacyjnych i egzekwowania przepisów.
Kim są ofiary?
W całej UE, w tym w Polsce, najwięcej śmiertelnych wypadków ma miejsce na drogach wiejskich (52%), w porównaniu z 38 % na obszarach miejskich i 9 % na autostradach. W miastach największym zagrożeniem są wypadki z udziałem niechronionych uczestników ruchu drogowego: pieszych, rowerzystów i motocyklistów, którzy stanowią 70% ofiar w obszarach miejskich.
Kim są ofiary? Najczęściej są to mężczyźni, bowiem stanowią oni aż 77% wszystkich ofiar. Z kolei osoby starsze (65+) odpowiadają za 29% ofiar, mimo że stanowią 21% populacji. Młodzież (18–24 lata) stanowi 12% ofiar przy zaledwie 7% udziału w populacji.
Czytaj też: Towary UE na fali wzrostu: Jak eksport i produkcja kształtują gospodarkę Unii
Wśród ofiar śmiertelnych na europejskich drogach największy odsetek stanowili użytkownicy samochodów – kierowcy i pasażerowie, odpowiadając za 45% wszystkich ofiar śmiertelnych. Niechronieni uczestnicy ruchu drogowego – piesi, rowerzyści oraz użytkownicy dwukołowych pojazdów silnikowych – stanowili w sumie ponad połowę (47%), co wskazuje na ich większą podatność na ryzyko w porównaniu z osobami podróżującymi pojazdami mechanicznymi.
Na uwagę zasługuje fakt, że liczba ofiar wśród rowerzystów w UE nie maleje. W 2022 roku w Europie zginęło ponad 2000 rowerzystów. W Polsce to wyzwanie również jest aktualne, zwłaszcza w miastach, gdzie ruch rowerowy dynamicznie rośnie. Jest to jedyna główna grupa użytkowników dróg, która w ciągu ostatniej dekady nie odnotowała znacznego spadku liczby ofiar śmiertelnych.
Polityka UE i cele na przyszłość
Unia Europejska przyjęła w 2018 roku ambitny plan znany jako Vision Zero, którego celem jest całkowita eliminacja śmiertelnych wypadków drogowych do 2050 roku. Do 2030 roku liczba ofiar śmiertelnych na drogach ma zostać zmniejszona o połowę. Polska, dzięki postępom w ostatnich latach, ma szansę odegrać istotną rolę w realizacji tego celu, ale wyzwania – zwłaszcza w zakresie infrastruktury wiejskiej i miejskiej – pozostają aktualne.
Dane pokazują, że aby zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych na drogach, kluczowe jest inwestowanie w nowoczesną infrastrukturę drogową, wprowadzanie bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących prędkości i jazdy pod wpływem alkoholu, edukacja kierowców i pieszych w zakresie bezpieczeństwa drogowego oraz stosowanie zaawansowanych technologii w pojazdach, takich jak systemy asystujące kierowcom.
Choć postęp jest zauważalny, to wysiłki na rzecz poprawy bezpieczeństwa muszą być kontynuowane, aby uniknąć zahamowania spadkowej tendencji w liczbie ofiar. To wyzwanie dla wszystkich: kierowców, pieszych, samorządów i państwa.
GDDKiA z hattrickiem! Trzy różne województwa i trzy nowe obwodnice
