Morski

Cieśniny – wąskie gardła w transporcie morskim (cz.2)

Wąskie gardła w transporcie morskim to nie tylko kanały. Dla wielu regionów cieśniny są kluczowym łącznikiem, który pozwala na eksport ropy naftowej. Jednak z uwagi na aspekty geopolityczne sytuacja na morzu często pozostaje napięta. 

Cieśniny w transporcie morskim pełnią niebagatelną funkcję

Pierwsza część opracowania dotyczyła głównie Kanału Sueskiego oraz Panamskiego. Jednak dla światowego transportu ropy naftowej kluczowe znaczenie mają cieśniny: Malakka i Ormuz, Bab El-Mandeb, Gibraltarska, cieśniny duńskie i tureckie (Dardanele, morze Marmara i Bosfor).

Zobacz także: Wąskie gardła w transporcie morskim to nie tylko Kanał Sueski! (cz. 1)

Cieśnina Ormuz (ang. The Strait of Hormuz)

Wąskie gardło łączy Zatokę Perską z Oceanem Indyjski. Tym samym oddziela Półwysep Arabski od pozostałej lądowej części Azji. To kluczowe miejsce transportu z uwagi na transport ropy naftowej. Przechodzi przez nią większość eksportu z Bliskiego Wschodu do USA, Japonii i Korei Południowej. Cieśnina ma 195 km długości, w najwęższym miejscu zaś ok. 39 km. Jest także ważnym obiektem ataków politycznych. Często Iran grozi USA, że celowo zablokuje ruch statków, aby ograniczyć eksport. Szlaki żeglugowe mają zaledwie 4 km szerokości i rozdziela je pas buforowy również wynoszący 4 km.

Cieśnina jest jedyną drogą do otwartego oceanu dla ponad jednej szóstej światowej produkcji ropy naftowej i 30% skroplonego gazu ziemnego (LNG). Przez cieśninę przepływa ok. 17,2 mln baryłek ropy dziennie. To większość wolumenu produkcji członków Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) z Arabii Saudyjskiej, Iranu, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Kuwejtu. Katar, największy światowy eksporter LNG, również wysyła większość swojego LNG przez cieśninę.

U.S. Energy Information Administration and ClipperData, Inc.

Cieśnina Bad el-Manbed (ang. The Strait of Bab el-Mandeb)

Cieśnina Bad el-Manbed odgradza Afrykę od Półwyspu Arabskiego, łącząc Morze Czerwone z Zatoką Adeńską. Pośrednio stanowi również łącznik z Zatoką Perską. W języku arabskim nazwa tłumaczona jest jako „Brama Łez”. Nomenklatura ta wiąże się ze szczególnie trudną nawigacją w cieśninie. Pomimo że jej długość wynosi ok. 50 km, w najwęższym miejscu szerokość szacowana jest na ok. 26 km. Żegluga odbywa się na zasadach prawa przejścia tranzytowego. Kontrowersje związane z tą cieśniną wynikają z bliskiego położenia Somalii, gdzie wciąż popularną formą zarobku pozostaje piractwo.

W 2018 roku przez Cieśninę Bab el-Mandeb przepływało ok. 6,2 mln baryłek dziennie (b/d) ropy naftowej, kondensatu i produktów rafinacji ropy naftowej w kierunku Europy, Stanów Zjednoczonych i Azji (wzrost z 5,1 mln baryłek dziennie w 2014 roku). W ostatnich latach cieśnina staje się coraz popularniejsza, nawet pomimo potencjalnego niebezpieczeństwa.

U.S. Energy Information Administration

Cieśniny: Tureckie, Duńskie, Gibraltarska

Cieśniny Tureckie: Bosfor i Dardanele (ang. the Turkish Straits: Bosporus and Dardanelles)

Cieśniny łączą Morze Czarne i Marmara. Odcinek transportowy ma długość ok. 32 km (Cieśnina Bosforska) o szerokości do 4 km oraz ok. 120,5 km (Dardaneli) o szerokości od 1,3 do 18,5 km. Transportuje się głównie ropę ze złóż znajdujących się na Morzu Kaspijskim. Ze względu na szerokość odpływu i występujące prądy morskie to jedne z najtrudniejszych odcinków żeglugowych.

W 2016 roku przez Cieśniny Tureckie przepłynęło 2,4 mln b/d ropy naftowej i produktów naftowych, z czego ponad 80% stanowiła ropa naftowa. Cieśnina jest głównym szlakiem eksportowym dla ropy rosyjskiej i krajów euroazjatyckich, w tym Azerbejdżanu i Kazachstanu. W szczytowym momencie w 2004 r. przez Cieśniny Tureckie przepływało ponad 3,4 mln baryłek dziennie. Jednak wolumen spadł, ponieważ Rosja przeniosła eksport ropy z Morza Czarnego do portów bałtyckich. W ostatnich latach obserwuje się natomiast ponowny wzrost wolumenu transportu, głównie za sprawą eksportu z Azerbejdżanu. W przyszłości wolumen może być rekordowy, wraz ze wzrostem wydobycia ropy przez Kazachstan i zwiększeniem eksportu ropy przez Morze Czarne.

Tureckie Cieśniny w transporcie morskim

Cieśnina Gibraltarska (ang. the Strait of Gibraltar)

Cieśnina łączy Morze Śródziemne z Oceanem Atlantyckim. Jej szerokość wynosi ok. 60 km w najszerszym miejscu, zaś w najwęższym miejscu jest to trochę ponad 14 km. Istotny szlak transportowy nie tylko dla statków zmierzających z portów Morza Śródziemnego, na Atlantyk, ale również z Mórz Kaspijskiego i Czarnego a przez Kanał Sueski z Zatoki Perskiej. Oprócz statków transportowych istotne znaczenie ma ruch promowy pomiędzy Hiszpanią a Marokiem.

Cieśniny Duńskie (ang. Danish straits)

Cieśniny Duńskie stanowią szereg kanałów łączących Morze Bałtyckie z Morzem Północnym. W Europie są ważnym szlakiem eksportu rosyjskiej ropy naftowej. W 2016 roku przez Cieśniny Duńskie przepłynęło ok. 3,2 mln b/d ropy naftowej i produktów naftowych. Jednak po otwarciu w portu Primorsk w Zatoce Fińskiej ponad 15 lat temu Rosja przeniosła znaczną część eksportu ropy do swoich portów bałtyckich. Obecnie pozostają istotne ze względu na transport norweskiej ropy oraz regionalną wymianę handlową z Wielką Brytanią.

Duńskie Cieśniny w transporcie morskim

Zobacz także: Kontener morski zrewolucjonizował transport na całym świecie

Jak widać na poniższym wykresie, od 2014 roku Cieśniny Duńskie zyskały względem Cieśnin Tureckich. W 2016 roku przepłynęły przez nie łącznie ponad 5 milionów baryłek dziennie (b/d). Chociaż większość dyskusji na temat przesmyków morskich dla handlu ropą koncentruje się na Cieśninie Ormuz i Cieśninie Malakka, przez które łączny przepływ ponad 30 milionów baryłek dziennie, inne przewężenia są istotne dla określonych regionów.

Wykres 1. Cieśniny w transporcie morskim – porównanie duńskich i tureckich. 

Cieśniny w transporcie morskim- różnice

Zobacz także: Szoki podażowe ustają. Tanieją chipy, fracht, materiały i surowce

Cieśniny w transporcie morskim pełnią kluczową funkcję. Ich zablokowanie wiązałoby się z miliardowymi startami. Nie dziwi zatem fakt, że obszary te znajdują się pod ścisłą ochroną służb, nierzadko również wojsk. Jakikolwiek konflikt w obrębie danej cieśniny natychmiastowo wpływa na cenę surowców.

Zobacz także: Kanał Sueski zostanie poszerzony. Kiedy zakończy się rozbudowa?

Znajdziesz nas w Google News

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button